Stewia to naturalny słodzik, który zyskał ogromną popularność jako zdrowsza alternatywa dla klasycznego cukru spożywczego. Wielu konsumentów sięga właśnie po stewię w celu zmniejszenia spożycia kalorii i ograniczenie negatywnego wpływu cukru na zdrowie. Faktycznie, stewia może być nawet do 300 razy słodsza, niż cukier i nie dostarcza kalorii. Jednak, czy jest ona bezpieczna? Co na jej temat mówią eksperci?
Spis treści
Czym jest stewia?
Stewia, a dokładniej z łac. Stevia rebaudiana, to roślina pochodząca z Ameryki Południowej, obecnie stosowana już na całym świecie, w tym także w Azji czy Europie. Znana jest ze swoich intensywnie słodkich właściwości, których źródłem są przede wszystkim liście rośliny. Warto wiedzieć, że ten słodki smak stewii pochodzi od związków chemicznych – glikozydów stewiolowych, których moc słodzenia jest nawet o 200–300 razy większa, niż klasyczny cukier stołowy – sacharoza (1, 2).
Niewątpliwą zaletą słodzika jakim jest stewia jest fakt, że nie dostarcza kalorii. Już niewielki jej dodatek pozwala skutecznie posłodzić napój lub posiłek. Dodatkowo glikozydy stewiolowe nie są metabolizowane w ludzkim organizmie w taki sposób jak tradycyjne cukry. Jak wskazują naukowcy ulegają one hydrolizie do stewiolu pod wpływem mikroflory jelitowej jelita grubego, co dla człowieka nie stanowi źródła energii (1, 2).
Gdzie najczęściej spotyka się słodziki takie jak stewia?
Coraz częściej to właśnie stewia wykorzystywana jest do produkcji nowoczesnej żywności, gdzie nadaje słodki smak, a jednocześnie nie zwiększa kaloryczności produktu Stewia jest szeroko stosowana w przemyśle spożywczym, dzięki temu, że jako słodzik naturalny cieszy się dużym zaufaniem. Znajdziemy ją w produktach skierowanych do osób dbających o linię, sportowców oraz diabetyków np. w napojach, jogurtach czy słodyczach, a nawet w “dietetycznych” wypiekach (3).
Czy stewia jest bezpieczna?
Jak wskazuje się w badaniach naukowych oraz wytycznych instytucji żywieniowych i zdrowotnych – stewia jest bezpieczna dla zdrowych osób dorosłych. Jak wskazano w opinii Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) akceptowalna dzienna dawka (ADI) glikozydów stewiolowych wynosi do 4 mg/kg masy ciała (2).
Warto wiedzieć, że stewia, dzięki temu, że nie jest metabolizowana tak jak cukier, nie podnosi poziomu glukozy we krwi, a także nie wpływa na wydzielanie insuliny. Dzięki temu, zastosowanie słodzika takiego jak stewia może okazać się zdecydowanie lepszym rozwiązaniem dla osób z cukrzycą typu 1 i 2, a także insulinoopornością (2, 3).
Włączając stewię do diety, warto także rozważyć jej spożycie w kontekście odczuwanych skutków ubocznych. Dotychczasowe wyniki badań są niejednoznaczne, gdyż występują one stosunkowo rzadko. Jednocześnie wskazuje się, że potencjalnie zbyt wysokie spożycie glikozydów stewiolowych lub niespodziewane przyjęcie zbyt dużej dawki jednorazowo tych związków w formie słodzika (raczej nie w formie naturalnej rośliny) mogłoby powodować dolegliwości żołądkowe. Jednocześnie, jak podkreślają eksperci EFSA używanie stewii w codziennej diecie w umiarkowanych ilościach jest uznawane za bezpieczne i nie powoduje skutków ubocznych(2, 3).
Jak w praktyce stosować stewię?
Stewia może być stosowana na dwa sposoby: w formie świeżych liści, a także słodzika pod postacią proszku lub płynu. Świeże liście stewii doskonale sprawdzają się jako naturalny dodatek do herbaty, kawy czy sałatek owocowych. Z kolei słodziki w proszku lub płynie mogą ułatwić słodzenie np. domowych wypieków. Warto wiedzieć, że glikozydy stewiolowe są odporne na działanie podwyższonej temperatury. Z tego względu mogą być bez obaw wykorzystywane w pieczeniu i gotowaniu. Ważne jest jednak, by dokładnie przestrzegać proporcji sugerowanych na opakowaniach, ponieważ stewia jest znacznie słodsza niż tradycyjny cukier.
Ile stewii można spożywać?
Zalecana dzienna dawka (ADI) glikozydów stewiolowych wynosi do 4 mg na kilogram masy ciała. Oznacza to, że osoba ważąca 70 kg może bezpiecznie spożyć do 280 mg stewii dziennie. W praktyce oznacza to kilka porcji napojów lub potraw słodzonych stewią, w zależności od stężenia słodzika w danym produkcie. Ważne jest, by nie przekraczać tych ilości, szczególnie jeśli stewia stanowi główne źródło słodzenia w diecie. Chcąc dowiedzieć się, jaka jest dokładna zawartość stewii w produkcie należy zapoznać się z opakowaniem produktu lub dopytać producenta (informacja o zawartości słodzika w art. spożywczym nie jest obowiązkowa).
Podsumowując, stewia to naturalny słodzik, który może stanowić zdrowszą alternatywę dla tradycyjnego cukru. Jego zastosowanie może być szczególnie korzystne dla osób zmagających się z cukrzycą lub chcących ograniczyć kaloryczność diety. Dostępne badania naukowe oraz opinie ekspertów potwierdzają, że stewia jest bezpieczna, o ile spożywamy ją w rozsądnych ilościach. Jednocześnie warto świadomie dobierać produkty zawierające stewię i przestrzegać zalecanych dawek.
Bibliografia:
- E. Wierzbicka. „Słodziki” – aspekty żywieniowe i zdrowotne. WSZECHNICA ŻYWIENIOWA SGGW, maj 2014.
- EFSA Journal. Scientific Opinion on Steviol Glycosides. EFSA JOURNAL 2010:8:4:2010.
- M. Ashwell. Stevia, Nature’s Zero-Calorie Sustainable Sweetener: A New Player in the Fight Against Obesity. Nutr Today. 2015 May;50(3):129-134.
